Bogusław Chrabota „Königsberg. Historia rodzinna”

Wczorajszego popołudnia wybrałem się na ulicę Radiową, przy której, jak łatwo się domyślić, znajduje się siedziba Radia Olsztyn. Sala konferencyjna była zapełniona do ostatniego miejsca. Gościem dziennikarki Ewy Zdrojkowskiej był pisarz, poeta i dziennikarz Bogusław Chrabota. Szerzej znany jednak jako redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”. Jak się wkrótce okazało, jego twórczość literacka zupełnie niesłusznie jest wymieniana jako zajęcie drugorzędne. Fragmenty książki pt. „Königsberg. Historia rodzinna” w interpretacji aktorki Teatru im. Stefana Jaracza Ireny Telesz i związanego z Radiem Olsztyn Jaromira Wroniszewskiego zrobiły duże wrażenie na publiczności. Publikacja Chraboty jest próbą literackiego zapisu losów mieszkańców Königsberga z czasów dla tego miasta najbardziej tragicznych, bo związanych z oblężeniem przez Armię Czerwoną. Autor ma bardzo emocjonalny stosunek do tego miejsca. W Kaliningradzie mieszkała jego babka, przesiedlona po wojnie do założonego przez Krzyżaków miasta. Miasta, które przez wieki przechodziło we władanie Polaków, Niemców, a obecnie należy do Rosjan. Ci ostatni zniszczyli je prawie całkowicie, nie pozostawiając śladów po dawnej świetności. Na spotkaniu z dziennikarzem jednej z największych polskich gazet nie mogło obyć się bez pytań o przyszłość polityczno-gospodarczą Kaliningradu i całego regionu bezpośrednio sąsiadującego z Warmią i Mazurami. Chrabota poddał w wątpliwość aktualność planów stworzenia z tego regionu europejskiego odpowiednika Hong Kongu, strefy wolnego handlu, przepływu ludzi i technologii, poszerzonych kontaktów z krajami Unii Europejskiej. Wydarzenia ostatnich tygodni na Ukrainie skutecznie proces ten odsunęły, być może na długie lata. Na koniec warto dodać, że Königsberg to ciągle miejsce słabo opisane przez literaturę. To tam mieszkał przez całe swoje życie filozof Immanuel Kant – rektor słynnej Albertyny. Dyrektorem tamtejszego teatru był kompozytor Richard Wagner, dzieciństwo spędziła Hannah Arendt, urodził się Abraham van den Blocke – projektant i wykonawca gdańskiego Neptuna, Złotej Bramy i Wielkiej Zbrojowni. Z Königsberga pochodzi fizyk Kirchhoff, którego dwa słynne prawa musi znać każdy uczeń (przynajmniej w teorii), wybitni matematycy: Hilbert i Goldbach, sławni architekci, lekarze, prawnicy, rzeźbiarze, malarze, naukowcy, pisarze, laureaci Nagrody Nobla. Szkoda, że przez dziesięciolecia, jak widać skutecznie, przemilczano wielką historię tego miasta. Niedawno pisałem na tym blogu o książce Hansa von Lehndorffa, który w swoim dzienniku z Prus Wschodnich opisał potworności wojny widziane z perspektywy Niemca – mieszkańca tych ziem. Książka Chraboty w pewnym sensie wchodzi w dialog z tamtą publikacją. Tutaj również mamy do czynienia z opisem bestialstwa i towarzyszącego mu ludzkiego dramatu.

Bogusław Chrabota

Irena Telesz

Jaromir Wroniszewski

Ewa Zdrojkowska