Zjeść ciastko i ciągle je mieć

„Gazeta.pl” zamieszcza dzisiaj tekst traktujący o polskich kryminałach, w którym pojawia się teza o rosnącej potędze naszych rodzimych autorów. Dziennikarz kryjący się pod skrótem mwi wymienia z nazwiska pisarzy, opisuje sytuację jeszcze sprzed kilku lat, kiedy to piszących kryminały było ledwie kilku. Wylicza kraje, w których ukazały się albo ukażą polskie powieści kryminalne, przywołuje do tego nakłady i plany filmowców pragnących twórczość polskich autorów kryminalnych przenieść na duży ekran. Wszystko to wygląda pięknie i okazale, nakazuje widzieć przyszłość w tęczowych barwach. Mnie jednak uporczywie dręczy myśl o natrętnym, nie pierwszy zresztą raz, promowaniu nazwisk twórców przeze mnie cenionych, acz z kryminałem mających związek, by tak rzec, wątły. Cenię Joannę Bator za książki z Wałbrzychem w tle, nijak jednak nie mogę uznać ostatniej pozycji autorki, która wyszła w cenionej w środowisku serii „Archipelagi” z założenia prezentującej książki o zupełnie innym profilu, za powieść kryminalną. Można w tym miejscu złośliwie powiedzieć, że „jeszcze się taki nie narodził, co by kryminał Nagrodą Nike nagrodził”. Joanna Bator za „Ciemno, prawie noc” tę prestiżową nagrodę otrzymała, zaś przywołana „Gazeta Wyborcza” dzień po wręczeniu pisarce lauru porównała jej metodę pisania do strategii stosowanych przez Tadeusza Konwickiego, którego za twórcę kryminałów uznać raczej trudno. Inny z naszych czołowych „kryminalistów” to Michał Witkowski. Tutaj odsyłam na stronę Instytutu Książki – oficjalnej tuby promującej polskich autorów w kraju i za granicą, prezentującej ich książki w katalogach pokazywanych na międzynarodowych targach. Oto recenzent „Drwala” tak pisze o tej pozycji: „Drwal jest świetną prozą najeżoną absurdem i groteską, jednak rozpatrywany osobno jako kryminał absolutnie się nie sprawdza. Wątek kryminalny jest płaski, nad logiczną strukturą narracji górę biorą chaotyczne dygresje”. Witkowski za tę książkę nominację do Nike dostał, nic mi nie wiadomo natomiast o jakichkolwiek laurach w środowisku kryminalnym. A przecież autor, jako mieszkaniec Wrocławia, na finałową galę miałby zdecydowanie bliżej niż chociażby Paweł Jaszczuk z Olsztyna – laureat Nagrody Wielkiego Kalibru, tłumaczony na język niemiecki w prestiżowym monachijskim wydawnictwie DTV. Słowa jednak w tekście o autorze lwowskiej serii nie ma. Zapewne z braku miejsca. Myślę też, że takie pseudopromocyjne działania mogą tylko polskiemu kryminałowi zaszkodzić. Zrazić czytelników do gatunku, który po latach powraca. Niemcy w takich sytuacjach mówią: „Nie możesz tańczyć na dwóch weselach jednocześnie”. U nas wygląda to inaczej. Mam wrażenie, że gdyby naszym pisarzom za jakiś czas opłacało się zostać autorami wziętych romansów, szybko by im to umożliwiono, napisano kolejny entuzjastyczny tekst, nie przestając, rzecz jasna, rozpatrywać ich kandydatur do Nike.