Hala Stulecia we Wrocławiu

W trakcie pobytu we Wrocławiu postanowiłem obejrzeć słynną Halę Stulecia, znajdującą się w Parku Szczytnickim. To wizjonerskie dzieło niemieckiego architekta Maxa Berga, które zbudowano w latach 1911-1913. Mimo że od tego czasu mija właśnie wiek, Hala ciągle zachwyca, zadziwia i poraża monumentalnym rozmachem. To także przykład idei wpisanej w myśl architektoniczną. Bergowi zależało na demokratycznym wydźwięku tego, co projektował, dlatego też zaplanował przestrzeń tak, by znieść dystans między występującymi a widzami. Żelbetonowa konstrukcja ma w sobie, paradoksalnie, intrygującą lekkość. W nowocześnie zaplanowanym muzeum dzięki licznym multimedialnym prezentacjom można np. dowiedzieć się, jak oceniali projekt Berga ówcześni radni Breslau, poznać projekty wieżowców, które nigdy nie zostały zrealizowane, zobaczyć symulację budowy Hali Stulecia (polecam!) czy prześledzić ważne dla tego miejsca wydarzenia, takie jak Wystawa Ziem Odzyskanych i Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju.

 

Porównanie kopuły Hali Stulecia i Panteonu.

Widok kopuły od środka.

 

Jarmark Świąteczny we Wrocławiu

Coraz chłodniej

W Olsztynie powoli odnotowywane są minusowe temperatury. Dzisiejszy dzień spędziłem w pociągu. Spodziewałem się upałów. Wiecie sami, jak wygląda ogrzewanie w PKP - brak umiaru to norma. Tymczasem było raczej chłodno. Nadrabiałem więc gorącą lekturą. Czytałem powieść "Alex" Pierre'a Lemaitre'a. Poświęcę jej oddzielny post. No a wracając do pogody - we Wrocławiu temperatury dodatnie. Liczę więc, że jutro też tak będzie.

 

 

Zaremba nagrodzony!

Z wielką satysfakcją odnotowuję przyznanie Nagrody Historycznej im. Moczarskiego książce Marcina Zaremby pt. „Wielka Trwoga”. Pisałem o nominacji Zaremby w październiku życząc tej pozycji zwycięstwa, na które z całą pewnością książka ta zasłużyła. W sobotę autor odebrał z rąk szanownego jury czek na pięćdziesiąt tysięcy złotych. Warto dodać, że współwydawcą tej pozycji jest wydawnictwo Znak, które ostatnie dni może uznać za bardzo udane. Przypomnę, że dopiero co Łukasz Jarosz otrzymał Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej za najlepszy tom poetycki roku. 

Ferdinand von Schirach – „Sprawa Colliniego”

„Zapłacilibyśmy. Wysoką sumę, żeby proces się nie odbył”. Słowa te wypowiada Baumann – prawnik wewnętrzny przedsiębiorstwa Meyera. Kieruje je do młodego adwokata Caspara Leinena. Ten drugi jest obrońcą z urzędu emeryta Colliniego. Broni go w sprawie o morderstwo przywołanego przedsiębiorcy Meyera. Pewnego dnia Collini wszedł do biura z bronią w ręku, oddał strzały w kierunku szanowanego przedsiębiorcy. Następnie kopał go po ciele tak długo, aż odpadł mu obcas. Potem czekał na przybycie policji. Dlaczego zatem firma nie chce tego procesu? Dowody winy są przecież oczywiste. Dlaczego Caspar Leinen ryzykuje swoją karierę i brnie w tę sprawę? Wszak może przyjąć propozycję firmy i w nagrodę otrzymać intratne zlecenie. Dlaczego nie porzuca sprawy, chociaż zamordowany Meyer był dla niego niczym bliski krewny, sąd rezygnację przyjąłby ze zrozumieniem? Co kieruje nim, kiedy brnie w przegrany proces? Collini przecież nie zaprzecza, że zamordował Meyera. Dodatkowym problemem zdają się być relacje łączące młodego adwokata z wnuczką zabitego. Historia, jaką zaproponował czytelnikom niemiecki pisarz Ferdinand von Schirach, toczy się niespiesznie. Łatwo można się domyślić, że źródłem tragedii są wydarzenia z przeszłości. Autor znakomitych zbiorów opowiadań („Przestępstwo” i „Wina”) oprowadza czytelnika po sądowych salach, eleganckim świecie elit, lecz przede wszystkim odkrywa mroczne karty powojennego wymiaru sprawiedliwości w RFN. Ferdinand von Schirach, wnuk sądzonego w Norymberdze hitlerowskiego zbrodniarza, odkrywa wstrząsające z dzisiejszego punktu widzenia zapisy w tamtejszym prawie. Przypomina o haniebnej „ustawie Drehera”: „Zgodnie z orzecznictwem wszyscy tak zwani sprawcy kierowniczy byli jedynie pomocnikami. Przed sądem żaden z nich nie był traktowany jako morderca. […] Upraszczając: ustawa oznaczała, że pomocnicy w zbrodni byli karani jako zabójcy, a nie mordercy. […] …oznaczało, że ich czyny w jednej chwili uległy przedawnieniu. Sprawcy byli uwalniani. […] Pracownicy urzędu, którzy zorganizowali masakry w Polsce i Związku Radzieckim, ludzie, którzy odpowiedzialni byli za śmierć milionów Żydów, księży, komunistów i Romów, nie mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności. Ustawa Drehera była niczym innym jak amnestią. Amnestią dla niemal wszystkich”. Von Schirach stawia niewygodne pytania. Najważniejsze z nich to chyba te o winę i sprawiedliwe wymierzenie kary. Warto też dodać, że po publikacji tej powieści Minister Sprawiedliwości powołała komisję do zbadania nazistowskiej przeszłości w tymże ministerstwie. Polecam, chociaż moim zdaniem Ferdinand von Schirach to przede wszystkim mistrz opowiadania, co udowodnił we wcześniejszych publikacjach.

Lament

Natknąłem się na książkę Beaty Chomątowskiej pt. „Prawdziwych przyjaciół poznaje się w Bredzie”. Lecz nie o tej pozycji będę pisał, chociaż jedno zdanie zdaje się być koniecznym. Otóż okładka książki jest stylizowana na szary brulion szkolny sprzed kilkudziesięciu lat. Tu przypomina mi się 14 numer pisma „Portret” z roku 2002, który wyglądał bardzo podobnie. Różnił się on od właśnie wydanej przez wydawnictwo Czarne książki tym, że posiadał prawdziwy grzbiet z płótna. Wydrukował ten niezwykły numer pan Tadeusz Matuszewicz, drukarz-artysta z Biskupca, który potrafił zrealizować każdy nasz nawet najbardziej szalony pomysł. Z tego miejsca serdecznie go pozdrawiam! Pamiętam promocję tamtego numeru. Tematem wiodącym była starość. Młodzi ludzie przebrani w stroje retro jeździli na odkrytych platformach ulicami Olsztyna, wykrzykiwali hasła, w których upominali się o ludzi starych. „Młodość musi odejść!”, wołali do przechodniów prowokacyjnie. Z głośników słychać było piosenki Mieczysława Fogga i Hanki Ordonówny. Znalazłem w sieci film przedstawiający tamten dzień. Można go zobaczyć tutaj: 

Oto minęło 11 lat. Na filmie rozpoznałem aktora, który teraz jest miejskim radnym. Inny uczestnik promocji właśnie wrócił z Gruzji, by dzisiaj opowiadać o niej z perspektywy miękkiego fotela w domu kultury, moja żona nie nosi już kucyków, a autor filmu pracuje jako adiunkt z tytułem doktora na lokalnym uniwersytecie. Inny bohater filmu jest cenionym pisarzem. Napisał nawet powieść o buncie ludzi starych. Nie ma już pisma „Portret”. Nie ma w moim mieście żadnego z pism kulturalnych, w których publikowałem. Zniknęły: „Warmia i Mazury”, „Borussia”, a „Undergrunt” przeniósł się do Torunia, gdzie dokonał żywota. 

Coraz mniej oddolnych inicjatyw, spotkań literackich organizowanych przez środowiska studenckie. Te, jeśli już się odbywają, bardziej przypominają celebryckie eventy, niż dyskusje młodych ludzi wkraczających w dorosłość z tysiącem pytań i wątpliwości. Dzisiaj nie ma chętnych do bezinteresownego załatwiania dziesiątków zezwoleń na przejazd po centrum miasta na odkrytej platformie. Platformy jeżdżą wypełnione towarem. Nikt nie krzyczy, że „młodość musi odejść!”, bo każdy chce być młody. Wszystko odbywa się przy udziale urzędniczych machin, z koniecznym grantem. Nikt nie myśli też o zakładaniu pism literackich. Przez tych jedenaście lat miasto wypiękniało, czemu zaprzeczyć trudno. Lecz chyba bezpowrotnie utraciło swoją zadziorną duszę. Nie powołało do życia nowego pokolenia buntowników. Ot, paradoks tego miejsca.

LGM w obiektywie

Najwyraźniej kończący się tydzień stał pod znakiem Literackiej Gry Miejskiej. Od organizatorów otrzymałem zdjęcia autorstwa Arkadiusza Stankiewicza, które dobrze oddają klimat poniedziałkowej zabawy. Zamieszczam je poniżej.

Gracze o LGM

Uczestnicy poniedziałkowej Literackiej Gry Miejskiej dzielą się swoimi wrażeniami. Jeden z nich – Marcin Wójcik na blogu: http://koziolkuj.pl/kryminal-olsztyn/#axzz2lAvcsjAY zamieszcza fotorelację oraz tekst, który rozpoczyna słowami: „Napisałem swoje pierwsze w życiu opowiadanie kryminalne… Wyszło tragicznie. Do mistrzów gatunku brakuje mi jeszcze bardzo, bardzo dużo, ale… bawiłem się świetnie;)”. Autor kończy pisząc: „Polecam wszystkim! Najlepiej jest wybrać się na spacer w kilka osób, wtedy jest jeszcze fajniej. Przy okazji można też posiedzieć w ciekawych miejscach. Kawiarnia Tu i Tam dla piszących kryminały ma nawet zniżki. Fajnie, co?”

„Drzewo morwowe” zamiast przewodnika po mieście

Chociaż od premiery „Drzewa morwowego” minęło już blisko półtora roku, czytelnicy ciągle sięgają po tę książkę i piszą o niej. Na blogu http://szufladopolka.blogspot.com/2013/11/tomasz-biakowski-drzewo-morwowe.html można wyczytać m.in.: „Choć główny bohater zapiera się, że nienawidzi Olsztyna, książka nomen omen jest hołdem dla tego miasta. Poznajemy tu trochę jego historii i otrzymujemy naprawdę dużą dawkę informacji o topografii miasta. Jeśli tam jedziesz, nie znasz miasta i nie masz mapy – weź tę książkę”.

Gra rozpoczęta!

Olsztyńska Literacka Gra Miejska rozpoczęta. Wczorajszego popołudnia pierwsi uczestnicy, zaopatrzeni w karty gracza, wyruszyli na trasę. Zbierali materiały do napisania własnej wersji kryminalnej opowieści. Odwiedzali wyznaczone punkty, w których czekali na nich pisarze w osobach Pawła Jaszczuka, Mariusza Sieniewicza i piszącego te słowa. Do gry przystąpili ludzie bardzo młodzi, w wieku gimnazjalnym, studenci, ale i też osoby dorosłe. Uczestnicy gry mieli okazję zapytać nas o warsztat, sposoby budowania postaci i opowieści. My przez trzy godziny udzielaliśmy, mam taką nadzieję, wartościowych odpowiedzi. Rzadko kiedy jest okazja, by przez tak długi czas móc w cztery oczy rozmawiać z twórcami. Najciekawsze pytania nagradzaliśmy książkami z dedykacją. Teraz rzecz najważniejsza, uczestnicy gry napiszą opowiadania, które nasza trójka przeczyta. Wybierzemy z nich te najlepsze. Trafią one do antologii, którą wyda w formie elektronicznej Miejska Biblioteka. Warto zatem wziąć udział w zabawie, która potrwa do połowy grudnia. Szczegóły tutaj: http://www.mbp.olsztyn.pl/index.php?menu_id=109&id=773

Uczestnicy gry losują słowa - klucze.

Mariusz Sieniewicz w trakcie podpisywania książek.

Działo się

Marek Barański

Wróciłem do Olsztyna, by wziąć udział w dzisiejszej Literackiej Grze Miejskiej. Staje się powoli ponurą tradycją, że powroty wiążą się z niespodziewanymi wydarzeniami na drogach. Tym razem przy wjeździe do miasta zderzyły się trzy auta. Staliśmy w długim rzędzie samochodów, za oknem czernił się las miejski. Sytuacja paskudna, bo szans na wycofanie pojazdu żadnych. Pozostaje cierpliwie czekać na szybką reakcję policji, straży i pogotowia. Na szczęście nikt nie zginął. Z Gdańska wracam pełen dobrej energii. Podczas długich, wieczornych rozmów pojawiły się nowe literackie projekty, a te już podjęte nabrały realnych konturów. Tyle moich spraw. Z wielką satysfakcją odnotowuję przyznanie w sobotę Nagrody im. Wisławy Szymborskiej Łukaszowi Jaroszowi za tom poezji „Pełna krew”. Moje zachwyty na tym blogu nad Jaroszem znalazły potwierdzenie w werdykcie. Jury pierwszej edycji podzieliło trofeum między dwoje autorów. Drugim laureatem została Krystyna Dąbrowska z wierszami zebranymi w książce „Białe krzesła”. Wielkie gratulacje dla obojga poetów. Z lokalnego podwórka odnotowuję przyznanie najważniejszej nagrody w świecie sztuk plastycznych czyli Nagrody Prezydenta Olsztyna im. Hieronima Skurpskiego. W tym roku otrzymał ją mój kolega po piórze poeta i dziennikarz Marek Barański od lat piszący o zmarłym artyście. Miło mi tym bardziej, że Barański ostatnią ze swoich  książek wydał w „Portrecie”.

Szczegół znaczy tak wiele, czyli nadal Gdańsk