Rok 2018 w literaturze Warmii i Mazur

Tradycyjnie na koniec roku zamieszczam spis publikacji związanych z regionem Warmii i Mazur. Uwzględniam zarówno utwory, których akcja toczy się na tym terenie, jak i dzieła twórców związanych biograficznie z Krainą Tysiąca Jezior.

W tym roku nastąpił prawdziwy wysyp książek prozatorskich. Z twórców dobrze rozpoznawanych, nagradzanych bądź nominowanych do Wawrzynu Warmii i Mazur warto odnotować dzienniki podróżne „Cudoziemiec” olsztynianina Kazimierza Brakonieckiego. Iławianin z pochodzenia Krzysztof Beśka oddał w ręce czytelników kryminały: „Przepustka do piekła” i „Konsul”. Twórca powieści kryminalnych, znany satyryk, związany z wsią Dywity Przemysław Borkowski napisał „Niedobrego pasterza”. Pochodząca z Olsztyna Joanna Żamejć wydała z kolei powieść historyczną „Perkunowe wyroki”. Inne utwory sięgające do przeszłości to: warmińska saga znanego regionalisty Edwarda Cyfusa pt. „Kele wsi chałupa” i powieść Szymona Jędrusiaka „Zawisza Czarny: Wielka wojna”. Z kolei „Wojna bogów” to dzieło autorstwa elblążanina Tomasza Stężały. Ten sam autor popełnił w mijającym roku „Bunt starych bogów”. Warto odnotować elbląsko-fromborski kryminał Krzysztofa Bochusa „Szkarłatna głębia” i „Ryk kamiennego lwa” pomieszkującego czasami w Laśmiadach pod Ełkiem Janusza Majewskiego. Po konwencję kryminalną sięgnęła również mieszkająca w Elblągu Agnieszka Pietrzyk w „Porwaniu” oraz Oskar Salwa w powieści pt. „Inga: strefy zakazane”, której akcja toczy się w okolicach Giżycka. Węgorzewo jest tłem fabuły kryminału "Czerwony szkwał" Tomasza Hildebrandta.

Opowiadania. Tutaj odnotowuję zbiór olsztynianina Antoniego Janowskiego pt. „Marcepan na kredyt”.

Rok 2018 przyniósł dużo popularnych powieści obyczajowych pisanych przez kobiety. Olsztynianka Joanna Jakubczak, publikująca pod pseudonimem Joanna Jax, wydała „Syna zakonnicy” oraz „Zemstę i przebaczenie”. Barczewianka Renata Kosin wydała dwie książki: „Złodziejkę dusz” i „Jedwabne rękawiczki”. Mieszkająca na Mazurach Małgorzata Manelska napisała i wydała „Zapach Mazur”. Również na Mazurach umieściła akcję swoich kolejnych książek Katarzyna Michalak. Są to: „Promyk słońca” i „Kropla nadziei”. Olsztynianka Wioletta Sawicka opublikowała „Czas próby”. Pochodząca ze Szczytna Adrianna Trzepiota wydała „Amulet Jaśminy”, zaś Maria Ulatowska i Jacek Skowroński stworzyli kolejne części cyklu, czyli „Pewnego lata w Szczepankowie” i „Niecodzienny upominek”. Kolejna elblążanka – Grażyna Wosińska opublikowała „Po dwóch stronach barykady: miłość za żelazną kurtyną”.

Poezja. Tutaj mam pewien problem. Poeci nie zabiegają o medialny rozgłos, wiedza o ich dziełach jest często wiedzą tajemną, stąd trudność w stworzeniu listy wydanych tomików. Z tego powodu wymieniam tylko te, o których udało mi się zdobyć informacje. Kazimierz Brakoniecki opublikował „Erodotyki”. Pochodzący z Olsztyna Piotr Piaszczyński wydał „Po sezonie”. Wojciech Kass napisał trzy poematy, które zebrał w tomie "Ufność". Bartoszyczanin Tomasz Matuszewski napisał „Duchowe pogadanki”. Anna Matysiak z Jonkowa może się pochwalić tomem poezji pt. „Tyle nieznanych ryb”. Podobnie osiągnięcie ma na swoim koncie elblążanka Helena Murawska-Lenckowska – autorka „W sercu i słowie”. Debiutem jest książka poetycka Malwiny Banach pt. „300 dni bez psychiatry”. Jej wydanie to nagroda za zwycięstwo w konkursie zorganizowanym przez SPP oddział w Olsztynie. Kolejnym debiutantem jest olsztynianin Wojciech Hieronymus Borkowski, który wydał "Listy z detencji".

W swoim podsumowaniu zrezygnowałem z wymieniania powieści i tomów poezji dla dzieci i młodzieży, poradników, almanachów i antologii, przewodników, monografii, pamiętników, prozy wspomnieniowej, tekstów publicystycznych, katalogów, itd. Zwraca uwagę stale pogłębiająca się przepaść między literaturą wysoką a popularną. Widać lęk wydawców przed tekstami ambitniejszymi, stawianie na popliteraturę, która ma być gwarancją pewnego zysku. Tylko czy o to w tym wszystkim wyłącznie chodzi?

Na koniec zostawiłem sobie pozycję, która w moim prywatnym rankingu była najlepszą książką minionego roku w kategorii „autor związany z Warmią i Mazurami”. To znakomity tekst „Kieślowski. Zbliżenie” autorstwa urodzonej w Olsztynie Katarzyny Surmiak-Domańskiej. Biografia wybitnego reżysera, jakim był Krzysztof Kieślowski, zostaje na długo w pamięci. To świetnie napisana historia życia autora „Dekalogu”. Autorka wykonała wielką pracę (pisała książkę trzy lata) docierając do ludzi bliskich reżyserowi, przybliżyła jego świat. To wielowymiarowy portret legendarnego artysty, opowieść o czasach PRL, w których robienie filmów wyglądało zupełnie inaczej niż dzisiaj. Jeśli miałbym decydować o tym komu należałoby przyznać przyszłoroczną Nagrodę Warmii i Mazur Wawrzyn, bez wahania wskazałbym książkę Katarzyny Surmiak-Domańskiej.